Teleurstelling bij patiënten en zorgverleners na besluit Zorginstituut

Amsterdam, maart 2024. Artsen, paramedici, patiënten en Stichting Darmkanker zijn teleurgesteld over het negatieve standpunt van het Zorginstituut, ondanks de vele positieve resultaten van prehabilitatie. Na jaren klinisch en wetenschappelijk onderzoek met sterke resultaten zijn zorgverzekeraars en het Zorginstituut Nederland nog niet overtuigd van het nut van prehabilitatie: begeleid fitter worden voorafgaand aan een grote operatie. Dit betekent dat het voor patiënten die een zware operatie moeten ondergaan voorlopig niet beschikbaar wordt in de basiszorg.

Fit voor de operatie geeft beter herstel 

Veel onderzoek laat zien dat een fittere patiënt na de operatie minder vervelende complicaties krijgt, sneller herstelt en eerder naar huis kan. Een internationale overzichtsstudie concludeerde eerder dit jaar dat het programma bijdraagt aan succesvolle behandeling en een onmisbaar deel van het antwoord is op de toenemende ziektelast van een vergrijzende bevolking. Steeds blijkt dat veel patiënten met een gezondere leefstijl aan de slag willen en dit ook volhouden. Ook beroepsverenigingen van artsen en paramedici zijn enthousiast en werken mee aan de ontwikkeling van standaarden en protocollen.

Negatieve duiding Zorginstituut

Ondanks alle positieve geluiden ligt er nu een negatief standpunt op tafel. Het Zorginstituut werd begin 2023 door zorgverzekeraars gevraagd om te duiden, terwijl zij toen nog deelnamen aan een experiment met prehabilitatie van 20 ziekenhuizen, waarvan de resultaten dit voorjaar zullen blijken. Het Zorginstituut legt uit dat er keuzes gemaakt zijn ten aanzien van de betrokken patiëntengroep en de gewenste uitkomstmaten. Deze keuzes sluiten vele brede onderzoeken uit waardoor er uiteindelijk onvoldoende bewijsvoering is voor een positieve duiding. “Teleurstellend dat niet op de uitkomsten van het experiment is gewacht. Een correcte duiding op basis van de verkeerde uitgangspunten”, stelt Baukje van den Heuvel, voorzitter van de stichting Fit4Surgery. De stichting Fit4Surgery verenigt artsen, paramedici, patiënten en wetenschappers die het belang van prehabilitatie zien.

Vergoeding voor prehabilitatie stopt 

Inmiddels biedt ruim één derde van de Nederlandse ziekenhuizen dit programma aan, voornamelijk bij patiënten met darmkanker. Zorgverzekeraars mogen deze initiatieven nu niet meer vergoeden, waardoor deze goede initiatieven weer dreigen te eindigen, aldus van den Heuvel. Patiënten hebben ongeveer de helft minder kans op complicaties wanneer ze deelnemen aan een prehabilitatie-programma. Dat dit als gevolg van de duiding niet meer voor iedereen beschikbaar is, komt hard aan bij patiënten. Elles van Geest, bestuurslid van Stichting Darmkanker en ervaringsdeskundige: “De diagnose kanker brengt een fysieke en emotionele onbalans met zich mee. Prehabilitatie legt juist een basis voor zowel de fysieke als de mentale kracht om voor, tijdens, maar ook na de ziekte letterlijk en figuurlijk krachtiger in het leven te staan en weer vertrouwen te krijgen in je lichaam. Onbegrijpelijk dat deze persoonlijke winst – en de maatschappelijke- en gezondheidswinst – die dit met zich meebrengt, niet wordt gezien.”

Wie is Fit4Surgery?

Voor de vele artsen, diëtisten, fysiotherapeuten en andere zorgprofessionals die zich inzetten voor prehabilitatie werkt het frustrerend dat zij goede oplossingen om het dreigende zorginfarct het hoofd te kunnen bieden, niet kunnen inzetten. De stichting Fit4Surgery roept de zorgverzekeraars en de autoriteiten op om samen een oplossing te vinden voor deze onwenselijke uitkomst. Stichting Fit4Surgery bestaat uit een grote groep vrijwilligers (artsen, diëtisten, fysiotherapeuten en andere zorgprofessionals) die zich belangeloos inzetten voor dit programma, vanuit de overtuiging dat wie ziek wordt en een ernstige operatie moet ondergaan, er veel baat bij heeft om zo sterk mogelijk die operatie in te gaan.

‘Fit4Surgery is juist zo’n goed voorbeeld van passende zorg’

Marian Kaljouw gaf als voorzitter van de Nederlandse Zorgautoriteit honderden presentaties over passende zorg en nam daarbij prehabilitatie altijd als voorbeeld vanwege de veelbelovende resultaten. “Bij prehabilitatie wordt zorg gegeven die nodig is. De essentie van passende zorg.” Dit sentiment wordt breed gedragen. In een interview met Zorgvisie gaan Fit4Surgery dieper in op de huidige stand van zaken, hun visie op prehabilitatie en hoe ze van plan zijn om in de toekomst voort te bouwen op deze belangrijke zorginterventie. Je leest het interview met Marian hier.